Küratörlüğünü üstlendiğimiz ham:mzemin Yaratıcı Etkileşim Serileri’nin ilki 27-28 Eylül tarihinde, ‘zemin/friends’, ‘zemin/atölye’ etkinlikleriyle gerçekleşti. Etkinliğin son günü Banu Uçak’ın moderatörlüğünü üstlendiği, Nevzat Sayın, Sevil Dolmacı ve Ayşin Zoe Güneş'in konuşmacı olarak yer aldığı panelde ise, ortak geçmişimiz üzerinden günümüzde miras kavramı tartışıldı.
Tasarım kültürüne zemin hazırlamayı misyon edinen ‘ham:mzemin’; yaratıcı alanlarda faaliyetlerini sürdüren bireyleri, kurumları, girişimcileri ve vakıfları farklı etkinliklerle bir araya getirmeyi amaçlıyor. Bir etkileşim kanalı olarak kurgulanan ham:mzemin bu kapsamda 27–28 Eylül tarihlerinde zemin/friends, zemin/atölye, zemin/panel başlıklarıyla farklı sinerjiler yaratarak, organik etki alanlarının oluşmasına öncülük yaptı.
ham:mzemin bu ilk etkinliğinde Ham:m markasının yerelde üretimi destekleyen, gelecek nesillere de hitap eden tasarım yaklaşımından beslendi. Tekli diyaloglardan çıkıp, çoklu etkileşimlerden beslenen değerler yaratma hedefiyle hareket eden bu oluşum, yaratıcı iletişim konusunda kişiselleştirilmiş bir model oluşturmayı da hedefliyor.
zemin/friends
Etkinlik kapsamında zemin/friends başlığında, kanaat önderleri, yaratıcı profiller, akademisyenler, sivil toplum örgütü temsilcileri ve girişimciler Bomonti ham:m Plus Mağazası’nda bir çatı altında toplandı. Fikirden üretim sürecine her aşamada kolektif olmayı ideal edinen ham:m, in-between küratörlüğünde, paydaşlarını ve etkileşim içinde olduğu bireyleri davet ederek yeni işbirliklerinin şekillenmesine öncü oldu.
zemin/atölye
Etkinliğin bir diğer başlığı zemin/atölye kapsamında, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi ve Beykent Üniversitesi Mimarlık Fakülteleri’nden Alp Şerif Besen, Aygül Çınar, Elif Sönmez ve Enes Güçyener, ‘ham:mutfak’ konseptini tasarladı. Ürünün süreç üzerine yapılanan yaşam döngüsüne odaklanan ekip, Bomonti ham:m Plus Mağazası’nın bir odasını dönüştürdü.
Öğrenciler, son ürünün kulisine tanıklık etmek amacıyla, Ham:m’ın üretimini gerçekleştirdiği ahşap, aydınlatma, döşeme ve cam atölyelerini ziyaret ederek bu sürece şahitlik eden kayıtlar aldılar. Bu kayıtlar üretim sürecine odaklanan iki kısa film ile sonuçlanarak sergi alanında yer aldı.
ham:mutfak; “Ürünün süreci, bu sürece tanıklık eden kimse tarafından her duyuya hitap edecek şekilde sergilenmelidir. Bu tanıklık kurguyu gerçekçi kılacaktır” manifestosu ile ürünün başı ve sonu -doğumu ve ölümü- olan yaşam döngüsünü gösteren bir alan olarak kurgulandı ve sergilendi. İzleyicinin de katıldığı bu sergi, ürünün onarılması, geri dönüşümü ya da kullanılmaması seçeneklerinin yer aldığı bir anketle son buldu.
zemin/panel
Banu Uçak’ın moderatörlüğünü üstlendiği panele Ayşin Zoe Güneş, Nevzat Sayın ve Sevil Dolmacı konuşmacı olarak katıldı. ‘Miras temasına odaklanan panelde çevremizden ve gündelik yaşamlarımızdan beslenen bellek kavramına yeni açılımlar sunuldu.
Banu Uçak, miras teması çerçevesinde, kişisel tecrübelerinden örnekler vererek paneli açtı. Artık doğduğumuz ve çoçukluğumuzun geçtiği evi ya da sokağı aynı yerde ve şekilde bulamadığımızdan bahseden Uçak; “Hem hiçbir sey değişmiyor, hem de her şey hızla değişiyor. Geçmişi bilmeyince neyin değiştiğini de göremiyoruz, gözlemleyemediğimiz değişime karşı çıkamıyoruz. Değişimin nedeni ise, kimse için geçmişin bir kıymetinin olmaması” diyerek sözü Nevzat Sayın’a bıraktı. Nevzat Sayın da konuşmasına dillerin geçmiş zamanı anlatırken ne kadar zenginse; gelecek zamanı, ileriyi anlatırken bir o kadar fukara olduğundan söz ederek başladı.
”Hiçbir yere ait olmamak, bir adresinin olmaması marifet midir? Günümüzde, mimarlık eğtiminde geleneksel mimariden, antikiteden yeterince bahsetmiyoruz. Okullarda yepyeni şeyler, parametrik tasarımlar yapılmaya çalışılıyor ama öğrenciler eski tekniklerin kıymetinden habersiz. Geçmişi bilmeyince neyin değiştiğini de anlamıyoruz. İlgi ve merakın olmayışı insanları ilgisiz, duyarsız bireyler haline getiriyor.” diyen Sayın sözlerini şöyle sürdürdü. “Bilmemek merak arttırmıyor, insan bildikçe merakı artıyor. Merak etmek biriktirmek ve sahip çıkmakla mümkün. Ortak bir geçmişimiz olmadığı için ayrışma bu kadar kolay oluyor. Sorun tarih değil coğrafya. önemli olan o topraklarda neler olduğu."
Nevzat Sayın, Banu Uçak
Hızlı değişimin büyük kayıplara neden olduğundan bahseden Ayşin Zoe Güneş de Nevzat Sayın'ın bahsettiği geleneksel mimari ve antikitenin yanı sıra insanların genel olarak merak ederek yaşamadığını düşündüğünü belirtti.
Küçüklüğümüzde ya da hayatımızın bir noktasında bağlantı kurduğumuz değerlerin çok hızlı değişmesini gözlemliyor, bunların önüne geçmek adına bir takım protestolar yapıyoruz. Ancak protesto etmek yeterli mi? Yıkılmasını engellemeye çalışırken, neden başka bir şeye dönüştürülmesini önermiyoruz?” diyen Güneş: “Herkes, en iyisinin kendi fikri olduğunu düşünüyor ve onun için yıkıp yeniden kuruyor. Yıkmaktansa verimli olarak dönüştürülemez mi?”
Ayşin Zoe Güneş ayrıca, “Bu kadar katmanlaşmış bir coğrafyada neyi ne kadar koruyabilirsin? Korumaya çalıştığımız şey, her ne ise, ne kadar şifalı?” sözleriyle Türkiye’nin ortak geçmişi olmamasının sebebinin nüfusun sürekli değişmiş olmasına vurgu yaptı.
Ayşin Zoe Güneş, Sevil Dolmacı, Nevzat Sayın
Sevil Dolmacı, sanat tarihi ve akademisyenlik geçmişi ile ticari deneyimlerini harmanlayarak ortaya çıkardığı gözlemleri paylaşarak konuşmasına başladı. Dolmacı: “Bilinçaltımızda sanatı nasıl konumlandırıyoruz? Sanat kategorisinde alım gücü yüksek olan aileler Devrim Erbil’in İstanbul serisi ve sonrasında ise Ergin İnan ve Burhan Doğançay ile devam ediyor. Belki bir de mutlaka Adnan Çoker'ın Kubbe’sini alıyorlar.” Geniş yelpazedeki alıcı kitlesinin kafasında yer eden hikayelere ilgi duyduğundan bahseden Dolmacı, bunun kaynağında geçmişiyle bağ kurmak ve İstanbul'u görmek olduğunu söyledi. Yurtdışından alım yapan Türk koleksiyonerlerin her zaman Peter Halley’i tercih etmesinin altındaki hikayenin ise İslami formlar olduğundan bahsede Dolmacı, bu alımların nedeninin, bilinçaltı olduğuna vurgu yaptı.
Banu Uçak, Frank Gehry ile olan bir hatırasını anlatarak ve kolektif bir geçmiş algısının olmamasının asıl sorunumuz olduğundan bahsetti.
“Frank Gehry, Yale Üniversitesi’nden öğrencileriyle, bir opera binası yapmak üzere İstanbul'a geldiğinde, bana klasik Türk musikisi enstrumanlarının yer aldığı mekanlar ile ilgil parametrelerin yer aldığı bir kitaba ihtiyacı olduğunu belirtti. Buna dair hiçbir fikrim olmamasını dehşetle karşıladı, ben de bilmememi dehşetle karşıladım.” Banu Uçak, herkesin uzlaşacağı olguların olmamasından bahsederek salona “Ortak bir geçmişimiz var mı?” sorusunu yöneltti.
