atlas, tasarım üzerinden sosyal fayda sağlayan ve Mezopotamya kültürünü günümüze tercüme eden bir tasarım koleksiyonu.
Dilek Öztürk ve Bilgen Coşkun küratörlüğündeki atlas; küresel tasarım tartışmasını, sosyal etkisinin yanı sıra sürdürülebilir tasarım ekonomisiyle de bütünleştirmeyi hedefliyor.
Video: GPOD Production
atlas; tasarımcı, üretici ve kadın emeğinin aynı göz seviyesinde olduğu ve projeye dahil herkesin birbirinden bir şeyler öğrendiği açık ve eşit bir platform. atlas, Harran’da yaşayan kadınlar ile Suriyeli mülteci kadınların, Harran Kaymakamlığı Aile Destek Merkezi’nde yer alan ahşap, keçe, seramik ve dokuma atölyelerinde üretimin merkezinde aktif yer alarak ekonomik özgürlüklerini kazanmalarını destekleyen bir modele oturuyor.
Proje, Harran Kaymakamı Ömer Faruk Çelik önderliğinde yönetiliyor ve kadınların sosyal yaşamda yer almalarını sağlayarak toplumsal dönüşümü ve kalkınmayı destekleyen Harran Kaymakamlığı Aile Destek Merkezi (ADEM) ile hayata geçiyor. IN-BETWEEN Tasarım Platformu kurucuları Bilgen Coşkun ve Dilek Öztürk tarafından kürate edilen koleksiyonda, tasarımcılar; Aslı Smith, Barış Gün, Begüm Cana Özgür, DAY Studio, INCOMPLIT ve Şule Koç’un çalışmaları yer alıyor.
Harran ve Mezopotamya kültürü etrafındaki, geçmişi 8.000 yıla dayanan çok katmanlı medeniyetler projenin ana referansları olarak ele alınıyor. Bu medeniyetler tarih boyunca; günlük yaşam ritüellerinin yarattığı sosyal etkileşimler ile mimarlık, astronomi, matematik, geometri ve inanç sistemlerine olan katkıları ile biliniyorlar. atlas kapsamında tasarımcılar; bu referansları günümüze tercüme eden bir koleksiyon geliştirdiler.
Süreç
atlas tasarım koleksiyonu; proje çerçevesini kolektif bir şekilde oluşturmak için farklı alanlardaki profesyonel kişileri bir araya getiren demokratik bir yaklaşım üzerine kuruldu. Bu sebeple proje sürecine aktif katkı sağlamak için akademisyenler, arkeoloji alanından uzmanlar ve yaratıcı alanlardaki girişimcilerden oluşan bir komisyon oluşturuldu. Harran Kaymakamı Ömer Faruk Çelik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekan Yardımcısı Yrd.Doç.Dr.Veli Şafak Uysal, Arkeolog ve Harran Kazı Alanı Başkanı, Prof.Dr. Mehmet Önal ve Şanlıurfa Girişimci İş Kadınları Derneği Kurucusu ve Başkanı Cevahir Asuman Yazmacı bu komitede yer alıyor.
Proje kapsamında Aslı Smith, Barış Gün, Begüm Cana Özgür, DAY Studio, INCOMPLIT ve Şule Koç’un dahil olduğu ürün ve tekstil tasarımcılarından oluşan bir grup belirlendi. Küratörler ve tasarım ekibi Harran saha ziyaretleri ve araştırma süreçleri ile başlattıkları projeyi Eylül 2017 - Mart 2018 tarihleri arasında gerçekleştirdiler. Küratörler, öncelikle bir araştırma sürecinden geçerek projenin tasarım değerlerini belirlediler ve bunun neticesinde tasarım ve üretim kriterleri çıkardılar. Bunu takiben süreç; tasarım ve üretim toplantıları, jüriler ve sunumlar ile devam etti.
Projenin metodolojisi; tarihi ve kültürel referansları, bugüne hitap eden çağdaş bir tasarım diline tercüme edecek bir know-how oluşturmak üzerine kuruldu.
Konsept
atlas’ın çıkış noktası çağlar boyunca şekillenmiş Mezopotamya kültürü, estetiği ve öğretilerinden benzersiz referanslar almaya dayanıyor.
in-between küratörlüğünde gelişen koleksiyon, bu öğretileri referans alıp çağdaş yaşam konseptlerine entegre olabilecek bir ürün grubuna tercüme etti. atlas, global tasarım sahnesi ve tasarıma farklı girdiler veren bir coğrafya arasında; ev ve duvar tekstili, masaüstü ve aksesuar ürünleri üzerinden ile bir diyalog kurmayı hedefliyor.
Sosyal sorumluluk
Projenin sosyal yönü; Harran’da yaşayan kadınların ve Suriyeli mülteci kadınların; Harran Kaymakamlığı Aile Destek Merkezi’nde yer alan atölyelerde hem meslek edindikleri hem de sosyal yaşama katıldıkları bir temele oturuyor. Kadınların satışlar üzerinden gelir elde etmesini sürdürülebilir kılmak amacıyla, koleksiyonda yer alan tüm ürünlerin bu atölyelerde üretilebilir nitelik ve yalınlıkta olması ve aynı zamanda güncel tüketici alışkanlıklarına hitap edebiliyor olması proje geliştirme sürecinde esas alındı.
Koleksiyon
atlas, Mezopotamya öğretilerini bugüne aktaran ve yerel üretimi destekleyen bir ürün ailesini bir araya getiriyor.
Aslı Smith, Heliotropic Studio https://www.heliotropicstudio.com
Aslı Smith, atlas için, Harran yöresindeki sentezlenmiş Mezopotamya motif ve sembollerini referans alan keçe kilim ve duvar tekstili serisi tasarladı.Yıldızlar ve Şans kilimi Mezopotamya paganizminde göksel varlıklara yüklenen tanrısal gücü ve bu gücün yeryüzüyle etkileşimini anlatıyor. Ay ve Bilgelik Kilimi, Ay tanrısı Sin'den esinleniyor ve toprak ananın döllenme mitosunu, ölümü ve yeniden doğumu anlatıyor. Güneş ve Bereket Kilimi ise çok güçlü ve yaratıcı bir gök figürü olan Güneş'i ve onun evrensel bereketini anlatıyor.
Barış Gün, barbo//work+shop http://barboworkshop.com
Barış Gün, Harran’ın çok katmanlı coğrafya ve kültüründen etkilenerek; Harran’daki arkeolojik zenginlik ve kalıntıları referans alan ‘H-Cut’ isimli bir servis takımı tasarladı.Barış Gün’ün bu set için ahşap malzemeyi tercih etmesi, ahşabın da aynı Harran’ın özü gibi bakıma ve özene ihtiyacı olmasından kaynaklanıyor.
Begüm Cana Özgür http://begumcanaozgur.com
Tasarımın sosyal dönüşümdeki gücünden yola çıkan tasarımcı, Atlas için geliştirdiği tasarımlarda özel bir ustalık gerektirmeden, her yaş grubundan ihtiyaç sahibi insanların üretime katkı sağlayabileceği süreçler üzerine odaklandı.
Begüm Cana Özgür, atlas için keçe toplardan oluşan bir seperatör tasarımı geliştirdi. Harran’da, Pagan kültürün bir yansıması olarak, üzerlik tohumlarının mekanı temizlediğine ve kötü enerjilerden koruduğuna inanılıyor. İpe dizilmiş üzerlik tohumu süslemelerinden referans alarak tasarladığı keçe seperatör ile bu inanç objesini mekansal ölçekte yeniden yorumluyor. Elde yapılan keçe topların ipe dizilmesiyle üretilen ürün, ihtiyacı olan herkesi üretimine davet eden bir üretim süreciyle beraber tasarlandı.
Begüm Cana Özgür ayrıca Harran’daki gezen kültünden ilham alarak, üç parçadan oluşan duvar dokumaları koleksiyonu tasarladı. Ahşap kasnaklarda elde dokunan bu parçalar, Ay Tanrısı Sin; Ay Tanrısı’nın oğlu Şamaş ve kızı Venüs’e ithaf edildi.
DAY Studio http://day-studio.com
Doğanberk Demir ve Yeşim Eröktem tarafından kurulan DAY Studio, atlas koleksiyonu için Harran’da 8.000 yıl öncesine dayanan bilimsel, mimari öğretileri ve kadim zanaat kültürünü modern çağın üretim araçları olan üç boyutlu modelleme, 3D printing gibi yöntemlerlerle birleştirmek üzerine bir yaklaşım geliştirdi.
DAY Studio, Harran’da geometri ve gök bilimi üzerine yapılan çalışmalar ve bu çalışmalardan elde edilen bulguların mimari alanda uygulamalarını referans alarak, atlas koleksiyonu için ‘Eclipse’ isimli bir servis takımı tasarladı. Eclipse, ay tutulmasının farklı evrelerinden referans alıyor ve bölgedeki çok kültürlülüğü farklı renklerle ifade ediyor.
DAY Studio’nun atlas için tasarlamış olduğu ikinci set; Harran ile özdeşleşen Kümbet evlerin mimari formundan referansla bugüne 3 farklı boyutta ve renkte uyarlanan ‘Mırra’ isimli kahve fincanlarından oluşuyor.
Öykü Özgencil, INCOMPLIT https://incomplit.com
Öykü Özgencil, atlas koleksiyonu için hazırladığı çantada Harraniler’in gök bilimi ile ilgili çalışmalarını referans aldı. Aynı zamanda günümüzde Harranlıların toprakla olan yakın ilişkisinden ötürü tasarladığı çanta, yer ve gökyüzü arasında bir bağ oluşturuyor. Çantayı Harran konteyner kentteki kadınlar ve aile destek merkezindeki kadınlar kollektif bir şekilde beraber üretiyorlar.
Şule Koç https://www.sulekoc.com
Şule Koç; atlas için, Harran’ın kadim medeniyetlerden, felsefe ve bilim çağını en ileri noktaya taşımış medeniyetlere kadar çok geniş bir kültür ve birikim coğrafyası olmasını referans aldı. İnsanların kendilerini ve evreni anlama çabasının çok önemli bir yer taşıdığı Harran’da, bunu ürünler aracılığıyla bugüne taşımak isteyen Şule Koç, Harran’ın kelime anlamının da yolculuk olması gibi, kendi içimize yaptığımız yolculukta bize eşlik edecek ‘Sogmatar’ isimli bir masa üstü set tasarladı.